گاو سیستانی و مزایای آن

گاو در فرهنگ سیستان

گاو در فرهنگ سیستان نماد آرزومندی باروری و زندگی است؛ که در چرخه زندگی مردم نقش اصلی را داشته و در تاریخ شمال سیساتان و بلوچستان نقاش مهمی در زندگی مردم ایفا کرده و همواره در کنار مردم بوده است؛ پیکره گاو سیستانی پیدا شده در شهر سوخته زابل حاکی از حیات آن، از چهار هزار و 500 سال قبال تاکنون است.

گاو سیستانی یکی از نژاد گاوهایی بومی کشور، از زیر گونه گاوهای کوهان‌دار با نام علمی indicus taurus Bos که دارای ظاهری متفاوت با دیگر خانواده هایش است.

مشخصات گاوهای سیستانی

بزرگ‌ترین گاوهای ایرانی هستند که دارای یک کوهان بزرگ و گوشتی مای باشند. هم گاوهای نر و هم گاوهای ماده این نژاد کوهان دار هستند اما کوهان گاوهای نر بزرگ‌تر و گوشتی تار است. این گاوها غالباً به رنگ سیاه بوده و در مواردی نیاز ابلغ،دخاکستری و خرمایی‌رنگ هستند. گاوهای سیستانی غالباً بدون شاخ هستند و برخی از آن ها شاخ‌هایی کوتاه دارند. داشتن یک غبغب بلند و پرچین از خصوصیات بارز این نژاد است که در گاوهای نر بزرگ‌تر از گاو ماده است. این غبغب از زیر گردن تا زیر قفسه سینه و میان دست‌های گاو ادامه دارد.

گاوها بسیار مقاوم بوده و میتوانند شرایط محیطی سخت و کم آبی را تحمل کنند.

این دامها از نظر تغذیه ای کم توقع بوده و خوراک اصلی آنها برگها و سرشاخه‌های نی می‌باشد و دامدار می‌تواند این علوفه‌ها را خشک کرده و در مکانی مناسب برای فصل زمستان انبار نماید. گاوهای سیستانی را می‌توان به آسانی پرورش داد و حتی آنها را در مکان های باز و بدون سرپناه و سایبان نگهداری نمود. بهتر است محلی برای پرورش این گاوها طراحی شود که بخشی از آن دارای دیوار و سرپوشیده باشاد تا در فصل زمستان دام‌ها محل استقرار مناسبی داشته باشند.

از گذشته‌های دور تمام کسانی که قصد پرواربندی گاو را داشتند به سراغ نژاد گاو سیستانی می‌رفتند زیرا گاو سیستانی از نوع گوشتی و گوشت آن با سایر متفاوت است؛ چرا که گوشت در این نژاد دارای خاصیت ماربلینگ است و ازینرو گوشت گاو سیستانی لذیذتر از گوشت سایر گاوها است. گاوهای سیستانی یکی از بهترین و درشت جثه ترین گاوهای گوشتی ایرانی هستند. گوساله‌های این نژاد روزانه در حدود 900 تا 1200 گرم افزایش وزن دارند و این سرعت رشد تا زمان بلوغ ادامه دارد. میانگین وزن گوساله‌های نر سیستانی در زمان بلوغ 400 کیلوگرم بوده اما پس از این دوره سرعت رشد آنها کهش پیدا کرده و درصد چربی به لاشه شان بیشتر می‌شود. بازده تولید گوشت در این گاوها 73 درصد بوده و به همین دلیل این گاوها برای پرواربندی بسیار مناسب هستند.
پرورش دهندگان باید گوساله‌های نر این نژاد را زمانی بفروشند که به وزن 400 کیلوگرم رسیده‌اند. از دیگر مزایای این نژاد می‌توان به مقاومت در مقابل بیماری های منطقه‌ای و تطابق با با عوامل محیطی را نام برد به همین دلیل این نژاد نقاش مهمی در اقتصاد خانواده‌های روستایی ایفا می‌کند.

میتوانید در رابطه با عوامل سقوط گاو سیستانی بخوانید.

نویسنده: فرشته مریدی (دانش آموخته کارشناسی ارشد اصلاح نژاد، دانشگاه صنعتی اصفهان)
فصلنامه علمی- دانشجویی رویان، شماره بیست و یکم
دام‌یار ۲۴